Een reactie van het VSOA-Onderwijs op het HLN-artikel “Is de overheid op hol geslagen?” van 16 oktober 2025.
Terwijl in de kranten sommigen roepen dat de overheid “op hol is geslagen”, omdat er tienduizenden ambtenaren – en dus té veel - zijn bijgekomen, stelt het VSOA-Onderwijs een eenvoudigere vraag… Is de groei van het aantal onderwijspersoneelsleden werkelijk het probleem? Of is dat nu net het gevolg van een jarenlang ondoordacht beleid?
De groei in het onderwijs was en is een verplichte noodzaak
Volgens HLN zouden er bij de overheid tussen 2019 en 2024 zo’n 39.200 ambtenaren zijn bijgekomen. Ruim 65 % daarvan op conto van het onderwijs. Dat klinkt fors, maar dat cijfer vertelt niet het hele verhaal.
Het onderwijs is – tot nader order - nog altijd een kerntaak van onze overheid. Zolang scholen almaar meer maatschappelijke taken toebedeeld krijgen en iedere dag blijvend geconfronteerd worden met stijgende zorgnoden, is dat extra personeel net een noodzaak. De vraag is dus niet of er vandaag te veel mensen in het onderwijs werken, maar wel of het onderwijspersoneel op de juiste manier wordt ingezet.
Meer geld zonder een doordacht beleid is wel degelijk als water gieten in een lek vat. De overheid blijft pompen, maar zonder structurele hervorming blijft de factuur verder oplopen.
Besparen door te reorganiseren
Een leraar die lesgeeft, kost geld, ja. Maar laten we niet vergeten dat elke leerkracht een investering in de toekomst van onze maatschappij. Wij delen dus de analyse van professor Bram Verschuere dat niet elke aanwerving slecht is… Maar wij gaan verder: de overheid moet ophouden met haar continu willekeurige en vaak ondoordachte “kaasschaafbesparingen” en eindelijk prioriteit geven aan haar kerntaken. Het onderwijs is zo een kerntaak. Als men echt de overheidsfactuur wil verlagen, laat men dan eerst kijken naar de complexe bestuurlijke structuren die geld opslorpen zonder meerwaarde.
Het VSOA-Onderwijs blijft bij haar boodschap dat er dringend nood is aan een fundamentele hertekening van het onderwijslandschap. Enkel door het hele systeem structureel te hervormen, kan het lerarentekort op korte termijn doeltreffend worden aangepakt en kan ook de onderwijskwaliteit weer naar haar vroegere niveau worden getild.
Dat vergt moed, visie en de bereidheid om te breken met de versnippering die ons onderwijs vandaag verlamt. Een onderwijsstructuur met talloze parallelle netten, overlappende besturen en ingewikkelde regelgeving maakt het werk van leerkrachten zwaarder en de kosten voor de overheid enkel hoger.
Het antwoord op de huidige uitdagingen ligt dan ook niet in het morrelen aan de prestatieregeling of in het laten presteren van meer uren door het personeel. De leerkrachten draaien nu al vierkant in een systeem dat te log en te gefragmenteerd is. De oplossing moet komen van een grondige herstructurering van dat systeem, niet van de mensen die het elke dag overeind houden.
Eén officieel onderwijsnet
Wat ons onderwijs nodig heeft, is één krachtig en coherent officieel onderwijsnet waarin het gemeenschapsonderwijs, het provinciaal onderwijs en het onderwijs van steden en gemeenten hun krachten bundelen.
In zo’n structuur kan eindelijk werk worden gemaakt van een sterk en uniform statuut voor alle personeelsleden, van minder bestuurlijke ballast en van een beleid dat de leraar weer centraal stelt in plaats van de spreadsheet. Het lerarentekort los je immers niet op met slogans of symboolbesparingen en zeker al niet door de werkdruk verder op te drijven, maar met structuur, respect en visie.
De leraar is geen ambtenaar die “de staatskas leegzuigt”, maar de motor van een samenleving die vooruit wil. Zolang het beleid dat niet beseft, blijft het dweilen met de kraan open. Het is niet de leraar die op hol geslagen is, het is het beleid dat zijn richting verloren heeft. Het VSOA-Onderwijs roept dan ook op tot herstructurering, niet tot afbraak. Alleen een overheid die de moed heeft om te hervormen in plaats van inefficiënt te besparen, zal ontdekken dat minder structuren en meer visie de beste besparing is die er bestaat.
Koen De Backer
Ondervoorzitter VSOA-Onderwijs